HArm 4
Błogosławiony jest Pan Świętości
i Dziewictwa Wywyższonych
Błogosławiony jest Oblubieniec, który swoim przyjściem
wywyższa dziewictwo!
[A.] Tak Dziewictwo, jak i Świętość
mieszają się we mnie w pojedynku.
Aby opowiedzieć o ich cudownych czynach,
oto ponaglają mnie bóle ich rodzenia.
Niech się narodzą i z moich ust
niech usłyszą [tamci ludzie] w kościołach pogan.
Najpierw mówi Dziewictwo, a potem Świętość.
Dziewictwo zaczyna mówić tak:
< Dziewictwo >
[A1.] Zostałom [2] stworzone wcześniej
z początkiem wcześniejszego świata.[3]
Zostałom obleczone w chwałę
nałożyłom również imiona.[4]
Ja panowanie nad wszelkimi [stworzeniami]
otrzymałom w morzu i na lądzie.[5]
Ś[więtość]
[B.] Śięgnęłam nawet do ciebie, o Dziewictwo,[6]
ponieważ Noe [jest] początkiem późniejszego świata
Kto przechował mnie we w środku arki,
ten został wyzwolony przez arkę.
I został wyzwolony od Potopu,
poddane mu zostały dzikie zwierzęta.
A w znaku tęczy, który dał mu Bóg,
oddalił Potop od wszystkich wieków.
Moją [własnością] była świętość Noego
zanim ty istniałoś.
Gdyż ciebie zachował zaledwie rok,
a mnie zachował lat pięćset.[7]
To nie w roku, gdy zachował ciebie,
stał się on [Noe] wyższy pośród świętych![8]
Ale ponieważ zachował mnie przez wiele lat,
nawet pośród rozpustnego wieku, wyższy się stał wielkością.[9] [10]
[C.] Oto Mojżesz w swojej świętości
martwe drewno uczynił żywym,[11]
żywe ryby zabił,[12]
sprawił, że mucha, która była nieżywa, zaroiła się,
szarańczę, która była, pochłonął,[13]
wody w krew zamienił,[14]
żaby rzeki [Nilu] rozmnożył,[15]
sprawił, że pęcherze zalały ludzi.[16]
D[ziewictwo]
[C1.] Oto także Yešov[17] w swoim dziewictwie
wielki Madian zniszczył,[18]
rzeki wstecz odwrócił,[19]
sprawił, że lud przeszedł po suchym lądzie,[20]
mury obronne krzykiem zburzył[21]
nierządnicę Rachab ocalił przy życiu,[22]
trzydziestu królów zabił, [23]
i lud Ziemi swoim dziedzictwem uczynił.[24]
< Świętość >
[C2.] Nawet Yešov ze swoim dziedzictwem
był uczniem Mojżesza.[25]
Jemu on służył w Namiocie[26]
i od niego otrzymał ducha.
Dziewictwo Yešov’a skierować oczu
na twarz świętego Mojżesza
bez zasłony chustą [27]
nie mogło, ponieważ była niezdolne.
< Dziewictwo >
[C3.] Yešov zwyciężył swoim dziewictwem
i zgładził armię Amaleka.[28]
Nierządnicy, która się nawróciła, pozwolił żyć, [29]
a Akʿar’a, który okradł, ukamienował.[30]
Mojżesz pozostał i nie przekroczył Jordanu,
ponieważ nie dowierzał przekroczeniu rzeki,
a Yesu wszedł i stał się dziedzicem Ziemi,
której dziedzicem nie stał sie Mojżesz.
< Świętość >
[C4.] [Zatem] Yesu’a, który z wysiłkiem stał się dziedzicem Ziemi,
zobaczmy z kim stał się tej dziedzicem!
Czy razem z czuwającymi wszedł i stał się dziedzicem,
czy z Cherubinami i Serafinami?[31]
Jeśli prawdziwie z nierządnicą Rachab
i z czcicielami węża stał się dziedzicem,
jasne jest, że nie ze względu na swoją niewiarę
Mojższesz został jej [Ziemi] pozbawiony.
< Dziewictwo >
[C5.] Zwycięża cię, Świętości,
Dziewictwo swoimi cudownymi czynami.
Słońce bez uszu usłyszało mówiącą
dziewicę i wstrzymało swój bieg,
a księżyc bez słuchu
nadstawił ucha i wstrzymał swój pochód.
Zatrzymało dwa światła
i całemu temu światu rzuciło podziw.[32]
Ś[więtość]
[C6.] Zwycięstwo, które odniósł dziewiczy Yešov,
dał mu święty Mojżesz.
Gdy ten podnosił swoje ręce, tamten zwyciężał,
a gdy opuszczał swoje ręce, pokonany się stawał.[33]
Więc jeśli w modlitwach Mojżesz zwyciężał,
większy jest ten, kto sprowadza zwycięstwo, niż ten, kto zwycięża.
O ile w swoim zwycięstwie wielki jest Yešov,
o tyle Mojżesz, który jest sprawcą zwycięstwa, okazuje się większym!
< Dziewictwo >
[C7.] Zwycięstwo, które dał Mojżesz,
w znaku ukrzyżowania jest.
Bo, gdy wyciągnął swoje ręce,
zwyciężyły i zostały pokonane obie części.
Pokonał lud, któremu sprawił, że zwyciężył
i pogan, których pokonał, sprawił, że zwyciężyli.
Aby pokazywać tę tajemnicę zniszczenia
i wzniesienia, które spełniło się dla obu (części).
< Świętość >
[C8.] Zwyciężyła cię, o Dziewictwo,
Świętość swoimi cudownymi gestami.
Ponieważ syn Amrama rozdzielił morze,[34]
i zabił pierworodnych Egiptu.[35]
Wciągnął w morze [Egipcjan] i zatopił [ich],[36]
słodkie wody na pustyni przywrócił,[37]
sprawił, że ze skały trysnęło[38]
dwanaście rzek.[39] [40]
D[ziewictwo]
[C9.] Zwróć oczy na Eliasza! Ponieważ był dziewiczy,
związał i rozwiązał niebo,[41]
karmiony był przez kruki,[42]
w Carpʿatʿ [43] ożywił umarłego,[44]
sprawił, że dzban i róg oliwy tryskały,[45]
sprowadził ogień na swoją ofiarę,[46]
rozdzielił rzekę i przekroczył [ją],[47]
i został uniesiony [przez] ogniste rumaki.[48]
Ś[więtość]
[C10.] Spójrz na świętego Mojżesza,
ponieważ w obozach[49] zobaczył
potęgę świętych aniołów,[50]
zobaczył Pana w krzewie[51], zobaczył również na górze,
sprawił, że manna zstapiła dla ludu,
z kolei przyciągnął przepiórkę,[52]
oddalił obłokiem mrok,
a ciemności rozproszył kolumną.[53]
D[ziewictwo][54]
[B1.] W sposobie twojego życia wyższa
nie jesteś niż ja, Świętości,
bo nikt nie byłby odpowiedni[55]
do uwolnienia z Egiptu
według tego, co uczynił Mojżesz –
[to znaczy przez] walkę swoją mocą.
I nie dlatego, że jego czyny i głos byłyby wielkie,
ale dlatego, że miłosierny jest ów Dawca [Bóg].
Tak więc ponieważ [Bóg Dawca] Egipcjan
miał zatopić w morzu,
a królów kananejskich
zabić miał [Bóg Dawca],
zniszczyć Ovkʿ’a,[56]
powalić króla Sehona,[57]
obalić Amaleka
i zabić Madianitów,
[B2.] dlatego [Bóg] dokonał potężnych czynów w Egipcie,
aby [Egipt] uwoerzył i nie zginął.
Rozdzielił morze, aby przestraszyć
Ovkʿ’a i Sehona, aby nie zostali zgładzeni.
Dokonał potężnego czynu na pustyni,
aby przestraszył się Amalek i nie upadł.
Chociaż ze względu na ich życie tak [Bóg] walczył, [58]
oni przyszli walczyć z Nim.
Dokonały się potężne rzeczy ze względu na Egipt,
aby przez potężne czyny [Mojżesz] sprawił, aby Egipt żył.
[Mojżesz] rozdzielił morze ze względu na Sehona,
aby przez morze sprawić, aby Sehon żył.
I ze względu na Amalekitów
uczynił potężne dzieła na pustyni.
Zmęczyli Mojżesza potężnymi czynami,
ponieważ nie uwierzyli w swojego Pana.
[A2.] Od tej chwili pozostań spokojniejsza, Świętości,
i nie przechwalaj się potężnymi dziełami!
Bo każdy dar, który jest dany przez Ducha,
nie jest [skutkiem] ludzkiego ruchu.[59]
Ponieważ nie jest [wynikiem] jego hojności,
ale [tego], który więcej pracuje niż każdy [człowiek].
[1] HArm 4 dzieli się na trzy części, które tłumacz tytułuje następująco:
1) Wyznanie – zwrotki A, A1, B (wersy 1-14). Prezentują się dwa podmioty: Dziewictwo i Świętość.
2) Współzawodnictwo (= spró) – zwrotki C-C10 (wersy 15-59). Świętość i Dziewictwo prezentują na przemian swoje czyny.
3) Zakończenie – zwrotki B1, B2, A2 (wersy 60-96). Dziewictwo wyjaśnia czyny Mojżesza dokonane przez zbawczą wolę Boga, który się nim posługiwał.
[2] Dziewictwo przemawia tutaj w osobie Adama przed stworzeniem Ewy, o czym świądczą twierdzenia zawarte w Księdze Rodzaju.
[3] Rdz 1,26. W teologii syriackiej mówi się o dwóch światach. Cezurą dla nich jest Potop, który w myśli Efrem nabiera ogromnego znaczenia. A więc pierwszy świat jest od stworzenia do Potopu. Drugi natomiast zaczął się po Potopie.
[4] Rdz 2,19.
[5] Rdz 1,26.
[6] W sensie: jest równie wzniosła jak Dziewictwo, ponieważ oboje mają swój początek: Dziewictwo na początku pierwszego świata, a Świętość na początku drugiego, wraz postacią Noego.
[7] W kontekście wersów 11. i 12. Świętość zdaje się sugerować, że świętość Noego istniała przed i po roku, w którym zachował dziewictwo, a więc jeden z 500 lat jego życia. Ale o jaki rok chodzi? Werset 13. sugeruje, że chodzi o rok, który spędził w Arce.
[8] W rzeczywistości w roku, w którym zachował dziewictwo w Arce, znajdował się pośród świętych, sprawiedliwych, z których składała się jego rodzina.
[9] Rzeczywiście, Noe przed wejściem do Arki żył przez wiele lat pośrodku świata, który stawał się zepsuty. Drugi hemistych wersu 14 wydaje się bardzo długi w języku ormiańskim, ale w języku syryjskim 'superior fuit magnitudine’ musiało być wyrażone jednym czasownikiem.
[10] Rdz 6-7
[11] Wj 7, 9-10.
[12] Wj 7,21.
[13] Wj 10,18-19.
[14] Wj 7,20.
[15] Wj 8,5-6.
[16] Wj 9,8-12.
[17] tj. Jozue.
[18] Joz 11
[19] Ps 114,3
[20] Joz 3,14-17
[21] Joz 6,20
[22] Joz 6,25.
[23] Joz 7,7-24
[24] Joz 11,23.
[25] Wj 24,13;
[26] Joz 33,11.
[27] łac. mantile (albo mantilium) oznacza: 1) ręcznik do ocierania rąk podczas posiłku, 2) obrus (np. ołtarzowy)
[28] Wj 17,13-14.
[29] Joz 6,25.
[30] Joz 7,19-26. W Biblii jest mowa o Akanie, który został ukamienowany w dolinie Akor z powodu kradzieży. TM i TgO mają עָכָן. LXX: Αχαρ. P: ܥܟܪ.
[31] Joz 5,13-16.
[32] Joz 10,13.
[33] Wj 17,11.
[34] Wj 14,16-21.
[35] Wj 12,29.
[36] Wj 14,23-28.
[37] Wj 15,25.
[38] Wj 17,5-6.
[39] Dwanaście źródeł w Elim w pamieci Efrema staje się dwunastoma rzekami wypływającymi ze skały na Horebie. Cf. Wj 17, 5-6.
[40] Wj 15,27.
[41] 1 Krl 17,1.
[42] 1 Krl 17,4-7.
[43] tj. w Sarepcie.
[44] 1 Krl 17,17-24.
[45] 1 Krl 17,14-16.
[46] 1 Krl 18,38.
[47] 2 Krl 2,8.
[48] 2 Krl 2,11.
[49] dosł. w zajazdach.
[50] Wj 4,24. TM nie zawiera wzmianki o aniele. Jest ona natomiast obecna w LXX, P, TgO, TgPJ, TgNF.
[51] Wj 3,1-6.
[52] Wj 16,4-13.
[53] Wj 14,19-20.
[54] W tym podsumowaniu trudno jest podążać za rozwijającą się myślą. W wersetach 63-70 tłumacz sugeruje, że podmiotem jest Bóg, “działający przez miłosierdzie”. W wersetach 71-74 domyśla się, że podmiotem jest Mojżesz - wykonawca miłosiernego planu Bożego. Bóg poniósł porażkę, a Mojżesz trudził się na próżno.
[55] dosł. nadający się, przylegający.
[56] tj. Oga. Por. Lb 21,33; Pwt 3,1-7.
[57] Por. Lb 21,21-35; Pwt 1,4.2,26-29.3,2.
[58] troszczył się, wysilał się, usiłował, dążył.
[59] Ewentualnie można rozumieć jako: nie jest [powodem] ludzkiego chełpienia się.